Tolosa Oroimena

Aranzadi Zientzia Elkarteak hamarkada bat baino gehiago darama Tolosan oroimen historikoa berreskuratzeko lanean. 2011n, Mikel Errazkin ikerlariak Memoriaren izenak : errepresioa eta giza eskubideen urraketa Tolosan, Gerra Zibilean eta lehen frankismo garaian (1936-1945) argitaratu zuen, eta bi urte geroago azterlan honen gaztelaniazko bertsio berritu bat, Los nombres de la memoria, Tolosa 1936-1945.

Bi argitalpen horiek erreferentzia lanak izan dira Hego Euskal Herriko hainbat udalerritako ondorengo ikerketetarako. Beraz, azterlan aitzindariak izan ziren toki-eremuan, oroimen historikoa giza eskubideen ikuspegitik ikertzeari dagokionez. Horietan, Gerra Zibilean eta gerraostean errepresaliatutako ehunka tolosarrei izen-abizenak jartzen zaizkie, eta hori, praktikan, biktimei ordaina emateko ekintza izan zen.

Ondoren, Aranzadik Tolosako Udalarekin lankidetzan jarraitu du oroimena berreskuratzeko. Azken urteotan, Bigarren Frankismoa izenez ezagutzen den garaian zentratu dira ikerketak, oraintsuko oroimenean murgilduz, 1960ko hamarkadatik aurrera eta gaur egun arte, euskal gatazkaren inguruan gertatutakoan.

2018an, Tolosa 1945-1975: giza eskubideen urraketak eta errepresioa diktadorea hil artean argitaratu zen. Lan honetan hainbat errepresio modu jorratu ziren, agian gutxiago tratatuak, garaitutakoen estigmatizazio edo irain sozialari buruzkoak. Hala ere, 1960ko hamarkadatik aurrera, belaunaldi berri bat iritsi zen lantegietara, unibertsitateetara eta auzo-elkarteetara diktaduraren aurka egiteko. Beldurra galtzen hasia zen belaunaldia eta borroka metodo berriak bereganatu zituena, ezkerreko mugimenduen deskolonizazioak eta berpizteak markatutako nazioarteko testuinguru batean.

Hala ere, ikerketa horien emaitza herritarren eskura dago webgune honetan. Webgune hori elikatzen jarraituko da etorkizunean egingo diren lanen emaitzekin, Tolosako Udalak tinko eusten baitio egiaren, justiziaren eta erreparazioaren printzipioekin duen konpromisoari.